آزمایش سدیم، اهمیت و ضرورت بالینی
سدیم (Na)نوعی الکترولیت است که بدن برای عملکرد طبیعی خود به آن نیاز دارد. سدیم به عملکرد اعصاب و ماهیچه ها و حفظ تعادل مناسب مایعات در بدن کمک می کند. کلیه های شما میزان سدیم را در بدن کنترل می‌کنند. اگر مقدار زیادی از آن وجود داشته باشد و توسط کلیه ها دفع نشود، سدیم در خون انباشته شده و منجر به فشار خون بالا می شود.از این آزمایش جهت تعیین غلظت های غیرطبیعی سدیم خون ( کاهش سدیم (هیپوناترمی) و یا افزایش سدیم (هیپرناترمی) ) استفاده می شود.
چرا آزمایش سدیم تجویز می‌شود؟
سدیم یکی از الکترولیت‌های مهم بدن است و در حفظ سطح مایعات در داخل و خارج سلول‌ها و خون کمک می‌کند. بدن ما بیشتر سدیم خود را از طریق غذاهایی که می‌خوریم، به دست می‌آورد و سدیم را از طریق تعریق،ادرار و مدفوع از دست می‌دهد. بدن انسان، توسط کلیه ها، سدیم را در محدوده mEq/L 135-145 حفظ می‌کند.هر گونه اختلال در سطوح آن ممکن است نشان دهنده برخی اختلالات در بدن باشد. بنابراین، این آزمایش به یافتن علل عدم تعادل سدیم در بدن کمک می کند.اما گاهی اوقات، شرایطی مانند بیماری، مشکلات کلیوی، مصرف داروها (مانند دیورتیک‌ها یا استروئیدها)، مصرف بیش‌از‌حد یا کم نمک، تزریق مایعات داخل وریدی و موارد دیگر، می‌تواند سطح سدیم را از حالت عادی خارج کند.
علایم بالا بودن سدیم (هیپرناترمی) در خون چیست؟
• احساس تشنگی بیش از اندازه
• خستگی، گیجی و خواب آلودگی
• اسپاسم و گرفتگی عضلات
• خطر ابتلا به سنگ کلیه
علایم پایین بودن سدیم (هیپوناترمی) در خون چیست؟
• اسهال و استفراغ
• نارسایی مزمن کلیه
• بیماری آدیسون (با علایمی مانند: کاهش وزن، کاهش اشتها، میل به مصرف نمک، افسردگی، ریزش مو، کاهش فشار خون و غیره.)
• کاهش انرژی و احساس خستگی و ضعف مداوم
• تحریک‌پذیری و احساس بیقراری
• اسپاسم و گرفتگی عضلات
• سردردهای متعدد
• تشنج و کما
بیماری‌های مرتبط با آزمایش سدیم
کاهش یا افزایش سدیم می‌تواند نشانه بیماری‌های خاصی باشد. شایع‌ترین بیماری‌هایی که با اختلال میزان سدیم ارتباط دارند عبارتند از:
• تورم مغز
• ضربه مغزی
• پوکی استخوان
• تشنج
• بیماری کبد
• نارسایی قلبی
• اختلالات غده فوق کلیوی
• کم کاری تیروئید
چگونه باید برای انجام آزمایش سدیم آماده شویم؟
آزمایش سدیم به ناشتایی نیاز ندارد اما اگر در کنار آزمایشات دیگر انجام شود، توصیه می‌شود به مدت ۸تا ۱۲ ساعت ناشتا باشید. اگر دارویی مصرف می‌کنید حتما راجع به آن با پزشک و تکنسین آزمایشگاه مشورت کنید. مصرف برخی داروها قبل از آزمایش خون می‌تواند محدود یا قطع شوند.
میزان نرمال و بحرانی سدیم در آزمایش خون چقدر است؟
تعیین محدوده مرجع به عهده آزمایشگاه است.اما بطور معمول مقادیر نرمال سدیم در آزمایش خون بین ۱۳۵ تا ۱۴۵ قرار دارد. زمانی که مقادیر آزمایش Na چیزی کمتر از ۱۲۱ و بیشتر از ۱۵۸ را نشان دهد، فرد وارد وضعیت بحرانی خواهد شد. البته این مقادیر در نوزادان، اطفال، کودکان و بزرگسالان به اندازه ناچیزی تفاوت دارد .
تفسیر آزمایش سدیم چگونه است؟
تفسیر تخصصی آزمایش Na باید توسط پزشک انجام شود. محدوده مرجع توسط آزمایشگاه تعیین می شود و اگر میزان سدیم خون شما در محدوده رنج مرجع باشد، هیچ جای نگرانی نیست. چون این محدوده عددی، نرمال بودن مقدار سدیم خون را نشان می‌دهد.
منبع:
https://medlineplus.gov/lab-tests/sodium-blood-test
https://medlineplus.gov/sodium.html